Potas – makroelement, którego nie warto ignorować

Kiedy słyszymy słowo potas – często przychodzi nam do głowy skojarzenie z pomidorami czy ziemniakami. Niektórzy powiążą go także ze skurczem, choć tu częściej myślimy o magnezie, bo tak mówią reklamy w radio. Jakie właściwie pełni funkcje potas w naszym organizmie i jakie objawy mogą świadczyć o jego niedoborze?Reklamy od lat krzyczą o magnezie – magnez na skurcze, magnez bo za dużo kawy, magnez dla odpowiedniej pracy mózgu, magnez na zły humor, magnez na brzydką pogodę i te pe. Faktem jest, że magnez jest bardzo ważny – ale powinniśmy pamiętać o jego dobrym kumplu, potasie – którego odpowiednia ilość w organizmie jest niezwykle istotna.Potas to ważny makroelement, jeden z głównych elektrolitów w naszym organizmie, reguluje gospodarkę wodną ustroju, jest niezbędny do prawdiłowej pracy serca oraz do utrzymania prawidłowego ciśnienia krwi. Ma znaczenie dla prawidłowego działania układu nerwowego, biorąc udział w przewodzeniu impulsów przez neurony oraz dla syntezy białek mięśniowych. Nie bez znaczenia jest tutaj też poziom magnezu, ponieważ zbyt niski poziom potasu w organizmie może utrudniać wchłanianie magnezu.

Awokado i pomidory to całkiem niezłe źródło potasu. Orzechy i szpinak teoretycznie też, ale wchłanianie będzie już gorsze, ponieważ zawierają sporo czynników to utrudniających.

Całkowita zawartość potasu w organizmie dorosłego człowieka wynosi około 4000 mmol. Zaledwie 2% jonu potasowego znajduje się w płynie pozakomórkowym (stanowi to ok. 60–80 mmol). Pozostała część jest zawarta w płynie wewnątrzkomórkowym.Według obecnych zaleceń minimalne dzienne spożycie jonu potasowego wynosi około 40–50 mmol/dobę. Warto jednak pamiętać, że narażamy się na wiele czynników, które mogą skutecznie zubażać nas o ten makroelement. Ale o tym niżej.

Banany to również dobre źródło potasu.

Zbyt niski poziom potasu w organizmie może objawiać się:

• znużeniem,
• osłabieniem mięśni (zwłaszcza nóg),
• częstymi skurczami,
• „zatrzymywaniem” wody w organizmie, czyli licznymi obrzękami (zwłaszcza kończyn),
• wysokim ciśnieniem, ale także niedociśnieniem ortostatycznym (nagłe obniżenie się ciśnienia po wstaniu z pozycji siedzącej),
• uczucie mrowienia w kończynach,
• (w cięższych niedoborach) może dojść do hipowentylacji i zaburzeń oddychania spowodowanych osłabieniem mięśni oddechowych, a także do komorowych zaburzeń rytmu serca i widocznych zmian w EKG.

Gdy za mało potasu…Niewystarczająca ilość potasu w diecie to u osób zdrowych może być przyczyna niewystarczająca to wystąpienia niedoboru potasu w organizmie. Natomiast zbyt mało potasu w pożywieniu + czynniki dodatkowe, powodujące jego utratę z organizmu – to już skuteczne ryzyko niedoborów. Jakie to czynniki?

• Alkohol, nadmiar kawy. Oba napoje działają moczopędnie, zwłaszcza spożyte w nadmiarze. W związku z tym może to powodować pozbywanie się potasu z organizmu, a przy regularnym nadużywaniu - doprowadzić do jego niedoboru.

• Nadmiar cukrów w diecie. Potas uczestniczy w metabolizmie cukru, tak więc spożywając nadmiar węglowodanów przetworzonych, pozbawionych wartości odżywczych – możemy skutecznie doprowadzać się do obniżania poziomu potasu w organizmie.

• Pocenie się. Intensywny trening, upalny dzień, sesja w saunie, nadwyżka tkanki tłuszczowej – to powody, przez które organizm w postaci potu traci wodę wraz z elektrolitami. A potas to jeden z głównych elektrolitów.

• Zaburzenia jelitowe, jak IBS. Zwłaszcza gdy wiąże się to z częstymi biegunkami. Dotyczy to również wszelkiego rodzaju zatruć pokarmowych, w których jednocześnie dochodzi do licznych biegunek i wymiotów.

• Cukrzyca. Brak insuliny może być winowajcą, ponieważ to właśnie ona wprowadza potas do komórek. Tym samym na potas powinni zwrócić szczególną uwagę zwolennicy diet nisko-węglowodanowych, zwłaszcza ketogenicznych. :)

• Nadmierny stres. W trakcie sytuacji stresowych w naszym organizmie wydziela się aldosteron, hormon wydzielany przez korę nadnerczy. Reguluje on stężenie osoczowe najważniejszych elektrolitów: sodu i potasu, regulując tym samym gospodarkę wodno-mineralną organizmu. Częste wydzielanie się aldosteronu może powodować nadmierne usuwanie potasu z organizmu, tym samym doprowadzić do niedoborów.

• Leki. Zwłaszcza te, które działają moczopędnie czy przeczyszczająco. Odwodniony organizm, to organizm pozbawiony cennych elektrolitów, w tym właśnie potasu. Często takie właściwości mają leki stosowane w chorobach sercowo-naczyniowych, a także w zaburzeniach nerek czy wątroby.

• Zaburzenia genetyczne. Rzadkie, aczkolwiek realne problemy z hipokaliemią mogą powodować zmiany w genomie, w wyniku których dochodzi do powstania zespołu Liddle’a (nadmierne wchłanianie sodu) bądź zespołu Barttera.

O niedoborze potasu, czyli hipokaliemii mówi się wtedy, gdystężenie potasu w osoczu maleje poniżej 3,5 mmol/l. W przypadku dużych niedoborów potasu o dawce podawanego preparatu zawierającego potas powinien zadecydować lekarz.Dostępne w Polsce preparaty potasu doustnego zwykle zawierają 750 mg chlorku potasowego, co odpowiada 10 mmol potasu. Typowymi działaniami niepożądanymi przy doustnym podawaniu chlorku potasowego są zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Dlatego warto zwrócić uwagę na suplement, który wybieramy. Ja osobiście stosuję preparat zawierający organiczne związki potasu w postaci jabłczanu i cytrynianu potasu (TEN) i dotychczas nie zauważyłam jakichkolwiek działań niepożądanych. U chorych z uszkodzeniem nerek oraz przyjmujących leki z grupy inhibitorów ACE należy być szczególnie ostrożnym, podając preparaty z potasem na własną rękę.

Ja stosuję dietę ketogeniczną, więc codziennie suplementuję potas w specjalnie dobranej pod siebie dawce.

PS. Pamiętaj proszę, że zarówno nadmiar, jak i niedobór potasu może nieść ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne. :)

Post powstał we współpracy z firmą Holistic.

Źródła:

1. Andrzej Chamienia, Gospodarka potasowa - podstawy teoretyczne i codzienna praktyka lekarska,Choroby Serca i Naczyń 2004, tom 1, nr 2, 97–107.
2. Paweł Uruski, Andrzej Tykarski, Znaczenie i zasady
kontroli gospodarki potasowej w chorobach sercowo-naczyniowych, WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE
3. https://www.health.harvard.edu/heart-health/low-potassium-levels-from-diuretics
4. https://www.medycynakomorkowa.com/index.php/komorkowe-skladniki-odzywcze/magnez-i-potas
5. https://www.hellozdrowie.pl/artykul-potas-jak-go-tracimy/