Cynk. Mikroelement niezwykle ważny dla zdrowia człowieka, pełniący szereg kluczowych funkcji w organizmie - od istotnego wpływu na pracę układu odpornościowego, po wspieranie produkcji plemników. Jednym słowem – cynk powinien zainteresować każdego! ;-)To, że cynk jest niezbędnym mikroelementem dla człowieka – wiemy dopiero od 1957 roku. Dlaczego wpływa na w s z y s t k i e podstawowe procesy życiowe? Ponieważ cynk pełni funkcję koenzymatyczną oraz aktywującą ponad 80 enzymów (jest zawarty w centrach aktywnych enzymów). Ponadto cynk tworzy tzw. palec cynkowy – który jest częścią czynników transkrypcyjnych, białek regulatorowych i innych białek wiążących DNA.Co może być skutkiem niedoborem cynku?Pogorszona odporność. Cynk wspomaga działanie układu immunologicznego, stąd jego niedobór w diecie sprzyja osłabionej odporności.Zmiany skórne. Cynk wspiera wchłanianie witaminy A, a ten duet jest niezbędny dla gładkiej cery, mocnych włosów i paznokci. Często niedobór cynku może być winowajcą trądziku czy zmian łuszczyco-podobnych. Będzie to miało także związek ze spowolnionym gojeniem się ran.Pogorszona tolerancja glukozy. Z racji tego, że cynk wpływa na pracę licznych procesów zachodzących w organizmie – ma związek z prawidłowym metabolizowaniem węglowodanów, ale także tłuszczów i białek. Cynk ponadto bierze udział w magazynowaniu insuliny w trzustce i jej uwalnianiu,Pogorszone trawienie. Cynk jest ważnym składnikiem lub aktywatorem enzymów trawiennych.Zaburzenia rozwoju. Niedobór Zn prowadzi m.in. do zahamowania podziału dojrzewania i funkcjonowania komórek, zahamowania płodu i niedorozwoju mózgu), ponieważ jest odpowiedzialny za replikę i transkrypcję materiału genetycznego.
Pogorszone widzenie po zmroku. Z racji tego, że cynk ma związek z wchłanianiem witaminy A, jest niezbędny do prawidłowej adaptacji wzroku w ciemności,Zmienność nastroju i zdrowie psychiczne. Najnowsze badania pokazują potencjalny związek niedoboru cynku z depresją. Wykazało to badanie epidemiologiczne wykonane w Polsce przeprowadzone w Zakładzie Neurobiologii Instytutu Farmakologii PAN.Zauważono również, że cynk może poprawiać skuteczność terapii u pacjentów cierpiących na depresję lekooporną - stanowiącą niezwykle istotny problem współczesnej farmakoterapii.Zaburzenia płodności u mężczyzn. Cynk ma związek z wytwarzaniem plemników u mężczyzn oraz utrzymywaniem prawidłowego poziomu testosteronu we krwi. :)Ponadto cynk:Spełnia ochronną rolę w przypadkach zatruć ołowiem, kadmem oraz uczestniczy w eliminacji wolnych rodników ponadtlenkowych (hamuje utlenianie nienasyconych kwasów tłuszczowych).Bierze udział w metabolizmie kwasów nukleinowych, w biosyntezie RNA i DNA oraz biosyntezie białek.Spełnia ważną rolę w ekspresji genów i ma wpływ na strukturę i funkcjonowanie błon komórkowych,Bierze udział w utrzymywaniu równowagi jonowej w organizmie, takich pierwiastków śladowych, jak: selen, miedź, mangan, magnez.Wchodzi w skład lub jest aktywatorem około 80 cynkoenzymów, takich jak: dehydrogenaza alkoholowa, dehydro- genaza mleczanowa, dehydrogenaza jabłczanowa, dehy- drogenaza glutationowa, dehydrogenaza aldehydu 3-fos- foroglicerynowego, anhydraza węglanowa, fosfataza za- sadowa, karboksypeptydaza, polimeraza RNA, polimera- za DNA, transkarbamylaza asparginianowa.Bierze udział w aktywacji takich enzymów jak: aldolaza, enolaza, cellulaza, karnozydaza, lecytynaza, arginaza, dezaminaza histydyny, dipeptydaza (glicylo-glicynowa, glicylo-leucynowa).
Ile potrzebujesz cynku dziennie?Minimalna ilość to 5 mg, choć często może okazać się zbyt mała – warto to 15-20 mg.Co może powodować, że masz obniżony poziom cynku?Standardowo jeśli regularnie przesadzasz z alkoholem lub spożywasz niektóre z leków, jak pigułki antykoncepcyjne. Możesz również dostarczać zbyt mało cynku z dietą, bądź mieć wyższe na niego zapotrzebowanie w wyniku niektórych zaburzeń zdrowotnych.Jakie są dietetyczne źródła cynku?Pod tym względem najbardziej wyróżniają się ostrygi, ale cóż – w Polsce nie goszczą one zbyt często na stole. Z roślinnych źródeł cynku warto brać pod uwagę:Zawartość Zn /na 100 g: Pestki dyni– 10,3 mg (idealny stosunek miedzi do cynku! 1:10) Soczewica– 9,2 mg Orzeszki ziemne– 4,8 mg Płatki owsiane– 2,9 mg Pestki słonecznika– 2,3 mg
Natomiast pamiętać należy, że aby mikroelementy były dla nas odpowiednio przyswajane z pestek i orzechów, powinny być solidnie namoczone i ew. rozdrobnione. Zawarty w nich kwas fitynowy może nieco utrudniać absorbcje cynku i innych pierwiastków z powyższych źródeł, stąd odpowiednie przygotowanie przed spożyciem jest niezmiernie ważne. Źródła odzwierzęce bogate w cynk to oczywiście czerwone mięso, ryby, ostrygi, wątróbka i żółko.Spożywanie produktów bogatych w cynk, ale i żelazo czy wapń – nie powinno być zbyt często spożywane podczas spożywania kawy czy herbaty. Taniny tam zawarte obniżają wchłanianie tych mikroelementów.Suplementacja Czasem podaż z diety może się okazać niewystarczająca, zwłaszcza w przypadku dużego niedoboru cynku, chorób współistniejących (jak często choroby autoimminologiczne), słabej odporności czy nieprawidłowo komponowanych diet roślinnych. Wtedy warto okresowo wprowadzić suplementację cynkiem. Ja stosuję preparat zawierający organiczne związki cynku: jabłczan, cytrynian i L-asparaginian cynku. Korzystam tylko z produktów dobrej jakości, a tutaj kład kapsułki jest bez zarzutu – całość rozpuszczona jest w oleju MCT. Dawkowanie jest zależne od danej osoby, często sugeruje się od 25 do 40 mg /dziennie.Źródła:Helena Puzanowska-Tarasiewicz, Ludmiła Kuźmicka, Mirosław Tarasiewicz, Funkcje biologiczne wybranych pierwiastków. III. Cynk – składnik i aktywator enzymów,Pol. Merk. Lek., 2009, XXVII, 161, 419Kulikowska E., Moniuszko-Jakoniuk J., Miniuk K.: Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu. Pol. Tyg. Lek., 1991, 46, 470-473.Berg J.M., Tymoczko J.L., Stryer L.: Biochemia. Wyd. Nauk. PWN. Warsza- wa, 2005.https://pl.wikipedia.org/wiki/Cynkhttps://www.focus.pl/artykul/cynk-zrewolucjonizuje-leczenie-depresji
